Biodiversiteit beïnvloedt 36% van het kapitaal van Nederlandse banken, pensioenfondsen en verzekeraars. Wat betekent dat voor de CFO?

Voor het eerst hebben wetenschappers de planetaire grenswaarde voor chemische vervuiling in kaart gebracht. Een planetaire grenswaarde is het punt waarop de hoeveelheid plastics, chemische bestrijdingsmiddelen en antibiotica onze leefomgeving gevaarlijk en instabiel. De conclusie van het onderzoek: we zijn ruim over de grenswaarde heen. Sinds 1950 is de productie van chemicaliën vervijfvoudigd (!) – en tegen 2050 zal die weer verdrievoudigd zijn. Van plastic soep tot anti-bijengif – chemische vervuiling vernietigt alles en vooral de biodiversiteit; de verscheidenheid van het leven en de natuur op aarde.

Waarom is dit belangrijk voor de CFO?

Ook voor financieel professionals is biodiversiteit belangrijk, als is het soms nog lastig om het in kaart te brengen. Want hoe rapporteer je bijvoorbeeld over de impact op – en afhankelijkheid van – milieu en biodiversiteit? Met de nieuwe EU bedrijfsrapportageregels ‘CSRD’ die dit jaar van toepassing worden, moeten 1000 bedrijven in Nederland zich gaan buigen over deze vraag.

Maar er is nog een andere reden dat biodiversiteit van belang is voor de afdeling finance. Bedrijven zijn namelijk – meer dan ze vaak beseffen - ook zelf ook afhankelijk van biodiversiteit. Zo becijferde de De Nederlandsche Bank dat 36% van al het kapitaal van Nederlandse banken, pensioenfondsen en verzekeraars - alles bij elkaar zo'n 510 miljard euro - direct en indirect afhankelijk is van biodiversiteit. Denk aan de cruciale rol die schoon grond- en oppervlaktewater speelt bij allerlei bedrijfsprocessen, of hoe een diverse flora en fauna bijdraagt aan de gezonde groei van gewassen. Alleen al de bij is door zijn rol in de bestuiving van allerlei planten - goed voor 28 miljard euro aan financieel kapitaal!

Afname biodiversiteit risico voor bedrijven

Om de urgentie van biodiversiteit te benadrukken: de populatiegrootte van soorten is in slechts 46 jaar met gemiddeld 68% afgenomen (WWF). Volgens het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES) bedreigt de voortgangs (SDG’s) die bedrijven zichzelf stellen. De ironie: bedrijven zijn hier zelf de belangrijkste oorzaak van. Met name de voedingsmiddelen-, infrastructuur-, bouw-, energie- en winningsindustrieën. Wereldwijd zijn ze verantwoordelijk voor 80% van bedreigde of bijna bedreigde soorten, volgens natuurorganisatie IUCN.

Biodiversiteitsverlies kan zich vertalen in drie soorten risico's:

1. Fysieke risico's.Dat wil zeggen dat de beschikbaarheid van de ecosysteemdiensten wordt bedreigd terwijl bedrijfsactiviteiten hiervan afhankelijk zijn. Denk aan overmatig stikstofgebruik in de landbouw, wat het bodemleven aantast en productiviteit vermindert..

2. Transitierisico's. Dit zijn risico's die het gevolg zijn van technologische, regelgevende of veranderingen in de vraag van klanten die gericht zijn op het verminderen van schade aan ecosystemen. Voorbeeld: consumenten kunnen massaal "bespoten" groenten en fruit mijden naarmate het bewustzijn groeit over het schadelijke effect van chemische pesticiden op de gezondheid en er nog steeds gifstoffen in de schappen van supermarkten worden aangetroffen.

3. Reputatierisico's. Het verlies aan merkwaarde voor klanten als een bedrijf zelf bijdraagt aan de ondermijning van de biodiversiteit. Zo kwam Shell onlangs in het nieuws vanwege het uitvoeren van seismisch onderzoek in een kwetsbaar zeegebied nabij Zuid-Afrika. Dit soort gedoe schrikt klanten niet alleen af, maar maakt het voor Shell ook moeilijker dan ooit om jong talent aan te trekken.

Wat kun je als CFO doen om dit aan te pakken?

Als CFO kun je een aantal dingen doen om deze risico's rond biodiversiteit (verlies) te mitigeren.

1. Breng uw activiteiten en hun impact op de biodiversiteit in kaart. Binnen jouw organisatie, maar ook die van leveranciers en klanten. Dit kan door middel van interviews en sectorrapportages, bijvoorbeeld over het verlies aan biodiversiteit door chemische meststoffen en pesticiden. Druk dit uit in een relevante eenheid, zoals het percentage van ‘natuurlijke bestuivers’ dat wordt bedreigd door je bedrijfsactiviteiten. En waardeer dit op basis van de waarde van het verlies van ecosysteemdiensten voor het bedrijf. Bronnen als monetariseringscoëfficiënten, gepubliceerd door True Price Foundation behulpzaam kan zijn.

2. De volgende stap is: rapporteren. Er zijn verschillende standaarden die de impact helpen begrijpen en communiceren, zoals GRI, IIRC en de onlangs gelanceerde Impact-Weighted Accounts Framework van onder meer de Impact Economy Foundation en Harvard Business School.

3. Een andere belangrijke stap is: je bevindingen vertalen naar management- en businessinformatie, voor marketing of integratie in financiële modellen. Hoe verandert de business case voor verschillende investeringen als je rekening houdt met de effecten op biodiversiteit? Zo had in 2016 Akzo Nobel de sociale, natuurlijke en menselijke kosten hadden gekwantificeerd voor investeringen in hun (voormalige) pulpchemicaliënactiviteiten in Brazilië en die van hun waardeketens voor bosbouw en pulp en papier. De juiste data hiervoor gebruiken is belangrijk – de Global Impact Database biedt hier uitkomst.

4. Ten slotte is het belangrijk om: toon leiderschap in de sector. Niet alle openbaarmakingen, rapportages en verbeteringen over biodiversiteit leiden direct tot financiële voordelen op korte termijn. Sterker nog, op korte termijn kost het vaak geld en in een competitieve markt loop je het risico jezelf uit de markt te prijzen. Het is daarom belangrijk om regelgevers aan te sporen om openbaarmaking verplicht te stellen voor zoveel mogelijk bedrijven en om destructieve operaties af te schaffen of te verbieden.

Naast risico's zijn er ook kansen.

Aan de andere kant bieden biodiversiteitsvriendelijke oplossingen een potentieel $10,1 biljoen zakelijke kansen. Maar hoewel biodiversiteit steeds meer een hot topic is, zijn er over de hele economie weinig bedrijven die volledig biodiversiteitsvriendelijk opereren.

Interessante voorbeelden van Nederlandse bedrijven die de biodiversiteit direct willen beschermen zijn Aardpeer of De Fruitmotor. Aardpeer koopt land en verhuurt het tegen een lager tarief aan boeren, waardoor er meer geld overblijft voor natuurinclusieve landbouw. En onder meer De Fruitmotor maakt appelciders van afgedankte appels en rekent net iets meer – de echte prijs – om telers te helpen het gebruik van pesticiden en water te verminderen.

Een andere manier waarop bedrijven hun druk op biodiversiteit kunnen verminderen, is door materiaalstromen circulair te maken, via de acht 'R's' van circulariteit: Rethink, Repair, Reuse, Reduce, Refuse, Recycle, Recover, Regift. Deze acties voorkomen afvalvervuiling, mijnbouw, landgebruik en vergiftiging. Startups zoals de verpakkingsvrije supermarkt Pieter Pot en de Delftse mustgel-startup Gorespyre zijn het aan het doen. Maar ook gebouwen; ABN AMRO's Circl evenementenruimte en Triodos BankHet hoofdkantoor is een soort materiaalbank, omdat de onderdelen in het gebouw uit elkaar gehaald kunnen worden en hergebruikt kunnen worden.

Toch is er een groot risico dat schijnbaar biodiversiteitsvriendelijke projecten toch bijdragen aan biodiversiteitsverlies. Neem bijvoorbeeld sneakers gemaakt van gerecyclede visnetten van plastic soep in de oceaan. Wanneer de sneakers na gebruik op de vuilstort belanden, verschuift het probleem van de oceaan naar het land. De beste manier om dit soort onbedoelde schade te voorkomen, is niet alleen te focussen op de acht “R”-en, maar ook de effecten op – en afhankelijkheden van – natuur en biodiversiteit gedurende de hele levenscyclus te waarderen. Zo kunt u enerzijds de omvang van de schade in kaart brengen. Anderzijds kun je maximaal profiteren van de financiële waarde van ecosysteemdiensten.